Waar komt de uitdrukking "Abraham zien "vandaan ?
Als een man vijftig wordt, 'ziet hij Abraham' en een vrouw die die leeftijd bereikt 'ziet Sara(h)'.
Maar waar komt die uitdrukking vandaan?
De uitdrukking is afgeleid van een bijbeltekst. In het Evangelie naar Johannes (8.57) staat het verhaal van de vrouw
die overspel heeft gepleegd. Aan Jezus wordt gevraagd wat er met de vrouw moet gebeuren, omdat de wet voorschrijft
dat ze gestenigd moet worden. Jezus zegt dat degene die zonder zonde is, de eerste steen mag werpen. Niemand doet
dat. Jezus zegt dan: 'Abraham, uw vader, heeft zich erop verheugd mijn dag te zien en hij heeft die gezien en
zich verblijd'. De toehoorders reageren verbaasd: 'Gij hebt nog geen vijftig jaar, en hebt Gij Abraham
gezien?'
Er wordt ook wel gezegd dat iemand van 50 jaar dezelfde levenswijsheid en waardigheid moet bezitten als Abraham.
Abraham (hij heette aanvankelijk Abram) was getrouwd met Sarai. Zij konden geen kinderen krijgen. Na een boodschap
van God veranderde hij zijn naam in Abraham en zij in Sara(h). Toen konden zij wél kinderen krijgen. Abraham
wordt gezien als de stamvader van vele volken. Pas halverwege de vorige eeuw werd voor vrouwen Sara(h) 'ingevoerd'.
Daarvoor zagen zij op hun 50ste ook Abraham.
Als u deze tekst van dit wilt downloaden klik hier
(25 kb)
In sommige delen van ons land wordt de 50ste verjaardag zo bijzonder gevonden, dat hij speciaal gevierd wordt. In de
streek tussen Hoorn en Enkhuizen, maar ook in de Haarlemmermeer, in Waterland, in het Gooi, en in Gaanderen
(Achterhoek), bestaat het gebruik om de jarige een 'Abraham', of 'Vader Abraham', te sturen. Dat is
een brood- of banketpop die als een oude man met bril, pijp, staf en een baard van watten wordt 'aangekleed'.
Geschiedenis
Het gebruik zou berusten op de tekst van Johannes 8:57. Volgens die uitspraak zou iemand die 50 jaar wordt, Abraham
zien: "U bent nog geen vijftig jaar en u zou Abraham hebben gezien?"
Het is niet bekend tot welke tijd het gebruik teruggaat, maar tegen het eind van de jaren vijftig van de 20ste eeuw
kwam het, en toen vrij algemeen, weer terug.
Nederland maakte algemeen kennis met het smakelijke gebruik, toen koningin Juliana op 30 april 1959 (en prins
Bernhard op 29 juli 1961) zo'n Abraham,van forse afmetingen, werd aangeboden. Vervolgens maakte het Station voor
Maalderij en Bakkerij in Wageningen het plan bekend de Abraham-traditie in ere te herstellen, en voor het bereiden
van deze poppen wenken te geven.
Wat was (en is) een 'Abraham'?
Tijl Uilenspiegel heeft wellicht de bakker die de eerste Abraham bakte, het idee aan de hand gedaan. Hij was het
immers die - als bakkersknechtwerkzaam - het deeg in de gedaante van katten en mannetjes vormde en er vervolgens
broden van bakte. Onze Abraham was in oorsprong een brood, dat de vorm van een waardige oude heer had. In de loop
van de tijd maakte men de samenstelling van het brood wat rijker. Er werden vruchten in verwerkt en later begon men
ook het brood te versieren. Met gesponnen suiker en glazuur werden baard, gelaatstrekken en kleding aangegeven. Nog
later voerde deze versiering tot een zekere decadentie, er werd met 'vreemde' materialen, zoals watten voor
de baard, glazen ogen en gekleurd papier, gewerkt.
Oorsprong in de bijbel
Het is merkwaardig dat deze traditie het gevolg is van het min of meer verdraaien van een bijbeltekst. In
Johannes 8, vers 57 vinden we dit: "De Joden dan zeiden tot Hem:
<<< Gij hebt nog geen vijftig jaren en hebt Gij Abraham gezien?". >>>
Door deze zinsnede niet in verband met het overige te zien, constateerden onze voorvaderen dat men Abraham behoorde
te zien wanneer wij vijftig jaar oud zouden zijn.
Dat dit een misverstand is, zal u bij lezing van het betreffende gedeelte uit de bijbel reeds duidelijk worden. De
reeds eerder genoemd associaties met waardigheid en wijsheid, maken dit misverstand echter tot een vergeeflijke
vergissing.
Groeten van Abraham en Sarah
